Obturacyjny bezdech senny (OBS) jest chorobą, która dotyka około 9% dorosłych kobiet i 24% dorosłych mężczyzn. W czasie snu, drogi oddechowe pacjentów z OBS stają się znacznie zwężone lub nawet zamknięte. Obniżenie ilości tlenu we krwi u 3-4% tych pacjentów powoduje częste pobudzenia układu nerwowego (co powoduje częściowe lub całkowite przebudzenie) podczas snu i może prowadzić do licznych zaburzeń zdrowotnych i dolegliwości, głównie układu sercowo-naczyniowego.
Obturacyjny bezdech senny jest chorobą rozwijającą się w sposób skryty i podstępny. OBS o niewielkim nasileniu, niepowodujący objawów dziennych, może doprowadzić do rozwinięcia się nadciśnienia tętniczego. Często pacjenci szukają pomocy lekarskiej dopiero po kilku, kilkunastu latach trwania choroby, kiedy jej objawy są już bardzo nasilone a powikłania odczuwalne.
Do najczęstszych objawów bezdechu sennego należą:
nieregularne, głośne chrapanie
bezdechy (po okresie chrapania następuje cisza, w której widoczne są ruchy klatki piersiowej i brzucha, jednak proces oddychania jest zaburzony)
niespokojny sen (gwałtowne poruszanie rękami i nogami)
pocenie się podczas snu
częste oddawanie moczu w nocy
Objawy występujące w ciągu dnia:
zasypianie wbrew własnej woli
niewyspanie
uczucie ciągłego zmęczenia
trudności w koncentracji
poranne bóle głowy
osłabienie pamięci
zwiększona drażliwość
Na podstawie licznych obserwacji klinicznych stwierdzono, że istnieje związek między występowaniem bezdechów podczas snu a występowaniem chorób układu sercowo-naczyniowego oraz zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego.
U chorych na OBS stwierdza się często różne postaci zaburzeń rytmu pracy serca, takie jak rytm przyspieszony i zwolniony. Najczęściej obserwuje się pobudzenia dodatkowe pochodzenia nadkomorowego i komorowego. Często też występują różnego stopnia zaburzenia przewodzenia, zahamowania zatokowe i bloki przedsionkowo-komorowe. U wielu chorych obserwujemy wzrost ciśnienia tętniczego, a u części również wzrost ciśnienia tętniczego w krążeniu płucnym.
Obturacyjny bezdech senny nie tylko znacznie pogarsza jakość życia, ale również niekorzystnie wpływa na wszystkie układy organizmu, w tym na układ krążenia oraz układ wykrzepiania.
Nadciśnienie tętnicze
Do najczęściej występujących następstw OBS zalicza się nadciśnienie tętnicze. Bezdech senny uważany jest za jedną z jego głównych przyczyn. Osoby z łagodną postacią OBS mają 2-krotnie wyższe szansę rozwoju nadciśnienia tętniczego w porównaniu z osobami bez bezdechu. Postać umiarkowana wiąże się z blisko 3-krotnie większym ryzykiem.
Choroba niedokrwienna serca
Obturacyjny bezdech senny jest niezależnym czynnikiem rozwoju choroby niedokrwiennej serca. Osoby z zaawansowaną postacią OBS mają zwiększone ryzyko zgonu sercowego z powodu choroby wieńcowej.
Zaburzenia rytmu serca
OBS jest również czynnikiem zwieszającym częstość występowania zaburzeń rytmu serca, szczególnie napadów migotania przedsionków. U osób z zaawansowaną chorobą serca, bezdech senny może wywołać dużo poważniejsze arytmie, nawet bezpośrednio zagrażające życiu.
Dowiedziono, że u osób z ciężką postacią OBS ryzyko wystąpienia migotania przedsionków było aż 4-krotnie większe w porównaniu z osobami z prawidłowym snem. Obturacyjny bezdech senny jest czynnikiem sprzyjającym wyzwalaniu migotania poprzez gwałtowne zmiany cyklu serca (w następstwie gwałtownych zmian aktywności w obrębie autonomicznego układu nerwowego), wzrost aktywności ognisk arytmogennych z kaskadą arytmii przedsionkowych, nasilene niejednorodnego przewodzenia, które usposabiają do zawiązywania napadu migotania przedsionków.
Zespół bezdechu sennego może mieć różną etiologię i stopień nasilenia. Nawet jego łagodna postać, niewywołująca wyraźnych objawów dziennych, może prowadzić do nadciśnienia. Zespół stanowi niezwykłe wyzwanie dla lekarzy - zarówno lekarza rodzinnego, jak i kardiologa, laryngologa i pulmonologa.
lek. Radosław Sierpiński
Klinika Zaburzeń Rytmu Serca
Instytut Kardiologii w Warszawie,
Stowarzyszenie "Serce dla Arytmii"
